सिन्धुली । ठेलागाडामा बदाम राखेर बिक्री गर्न सिन्धुलीमाडी बजार घुमिरहनु हुन्छ, ६० वर्षीय धु्रव शाह । उहाँ सिराहाको कल्याणपुर नगरपालिका–११, मिर्चैयाबाट २०५२ सालमा सिन्धुलीमाडी व्यापार गर्नकै लागि आउनु भएको थियो । नयाँ ठाउँ, नयाँ वातावरण तर चाहाना एउटै थियो, आफ्नो परिवारलाई सुख र खुशीले पाल्ने । जीविकोपार्जनका लागि उहाँले खाजा पसल सुरु गर्नुभयो । २०५४ सालमा शान्तिनगर चोकमा चट्पटे व्यवसाय थाल्नुभयो । त्यो बेला माडीबजारमा यस्ता व्यवसाय धेरै थिएनन्, व्यापार फस्टायो ।  

दिनमा ५–१० हजार रुपैयाँसम्म कमाइ हुन थाल्यो । व्यापार राम्रो चल्दै गएपछि उहाँले धुराफाँट नयाँ बस्तीमा सात धुर जग्गा किनेर ६ कोठे घर बनाउनुभयो । तर, समय सधैं एकनास रहेन । बजारमा चट्पटे पसलको संख्या बढ्दै जाँदा प्रतिस्पर्धा तीव्र हुन थाल्यो । पहिले जसरी ग्राहक आएनन् । कमाइ घट्दै गयो । त्यसपछि उहाँले बदाम बेच्न थाल्नु भएको हो । यो व्यापार थाल्नु भएको पाँच महिना बढी भयो । यसमा पनि राम्रो व्यापार छैन । कहिले एक÷दुई हजारको बिक्री हुन्छ, कहिलेकाँही घरबाट जस्तो निस्किएको, त्यस्तै फर्कनु पर्ने बाध्यता हुन्छ । 

शाहका तीन छोराहरू छन् । जेठो छोरा दिपेन्द्र बुबाको बाटो पछ्याउँदै चट्पटे बेच्दै हुनुहुन्छ । माइलो छोरा रविन्द्रले बिग्रेको कुकर र ग्यासचुलो बनाउने काम थाल्नु भएको छ । कान्छो छोरा धर्मेन्द्र बुबा जसरी नै बदाम बेच्न हिड्नु हुन्छ । तर, व्यापार सुकेको छ । कमाइको स्रोत खुम्चिएको छ । बजारमा मानिसहरूको चहलपहल घट्दै गएको छ । प्रतिस्पर्धा बढ्नुका साथै स्थानीय तहमै सुविधाहरू विस्तार भएपछि ग्राहकहरू कम हुँदै गएका छन् । 

“पहिला गाउँमा सेवा, सुविधा थिएन, सरकारी कामकाजदेखि सामान किनमेल गर्नसम्म सिन्धुलीमाडी नै झर्नु पथ्र्यो । यता मानिसको घुईँचो हुन्थ्यो, व्यापार, व्यवसाय राम्रो चल्थे । अहिले सबै सुविधा गाउँमै पुगेको छ । यसको असर माडीबजारमा परेको छ,” शाहले सुनाउनुभयो । 

व्यापार, व्यवसायबाट कमाइ घट्दै जाँदा परिवारको जिम्मेवारी कसरी धान्ने शाह परिवार समस्याको भुमरीमा फसेको छ । यही चिन्ताले शाह परिवार नयाँ विकल्प सोच्दै छन् । “कान्छो छोरालाई विदेश पठाउने सोच बनाएको छु, अब हाम्रो जस्तो व्यापार, व्यवसायमा पहिलोको जस्तो कमाई छैन । अरुसँग प्रतिष्पर्धा गर्न पनि सकिदैन,” शाहले निरासा बाड्नुभयो । 

यो त, कम लगानीमा थालनी गरेका चट्पटे, बदाम व्यवसायी धु्रव शाहको कथा भयो । माडीबजारमा ठूलो लगानीमा व्यापार, व्यवसाय गर्नेहरुको गुनासो पनि कम छैन । कपडा व्यवसायी सरिता कार्कीले दिनभरी पसलमा बसेर ग्राहक कुर्दापनि व्यापार नहुने गरेको दुखेसो गर्नुभयो । उहाँकाअुसार १० वर्षअघिसम्म निकै भिडभाड हुने पसलहरु अहिले सुनसान छन् । कतिपय व्यापारी, व्यवसायीहरु पेसाबाटै पलायन हुने अवस्था छ । 

माडीबजारको गोर्वधन बस्त्रालय पुरानो र निकै व्यस्त हुने कपडा पसल हो । पहिला ग्राहकको भिडभाड भइरहने पसल अहिले सुनसान जस्तै देखिन्छ । माडीबजारमा व्यापार मन्दी हुनुका विभिन्न कारण छन् । मुख्य गरी अनलाइन किनमेल, बजारको प्रतिष्पर्धा र आर्थिक संकटका कारण माडीबजारको व्यापार, व्यवसाय खस्किदै गएको सिन्धुली उद्योग वाणिज्य संघकी महिला उपाध्यक्ष टिका कुमारी थापा (निता) को बुझाई छ । व्यापार, व्यवसायमा अब नयाँ उपाय अपनाउन आवश्यक रहेको उहाँले बताउनुभयो ।

आफ्नो कपडा पसलको उदाहरण दिदँै उहाँले भन्नुभयो, “पसलमा ग्राहक आउन कमभएसँगै मैले अनलाइन व्यापार पनि सुरु गरेको छ । टिकटक, फेसबुक, इन्टाग्रामजस्ता सामाजिक सञ्जालमा आफुले बिक्रीका लागि पसलमा राखेका सामानको विज्ञापन नगरे व्यापार गर्न गाह्रो छ ।” 
समयसँगै भएको परिर्वतनलाई अंगाल्न नसके व्यापार, व्यवसाय गरेर जीवीका धान्न कठिन हुने उपाध्यक्ष थापाको भनाई छ । व्यापार, व्यवसाय गर्नेहरुले पनि अहिलेको डिजिटल प्रविधिको उपयोग गर्न जरुरी गरेको उहाँले बताउनुभयो ।

राज्य पुनः संरचना भएसँगै गाउँका स्थानीयबासीलाई सिन्धुलीको सदरमुकाम सिन्धुलीमाडीबजार धाउनु पर्ने बाध्यता धेरै हदसम्म हटेको छ । धेरैजसो सेवा, सुविधा स्थानीय तहमै पुगेपछि माडीबजार धाइरहनु पर्ने बाध्यता कम भएको हो । त्यसैले पनि पहिला सेवाग्राही र ग्राहको घुँईचो हुने माडीबजारको अवस्था अहिले बदलिएको छ ।